Zazdrość w związku - jak sobie z nią radzić?

Czasem uważana za nieodłączny element namiętności. Innym razem postrzegana jako negatywna cecha osobowości, która powoduje dużo problemów. Jak naprawdę jest z zazdrością? Czy powinna ona być nieodłącznym elementem miłości? A może wręcz przeciwnie - powinniśmy jej unikać?

Czy zazdrość i miłość są nierozłączne?

Często spotykamy się ze słowami „nie bądź zazdrosny/a". Trudno stwierdzić czy w odniesieniu do związków jest to odpowiednie stwierdzenie. Skoro obdarzamy kogoś uczuciem jakim jest miłość, to naturalną reakcją jest lęk przed utartą ukochanej/ukochanego. Nie chcemy czuć się zagrożeni w związku, a to właśnie osoby trzecie mogą przyczynić się do braku zainteresowania ze strony partnera i rozstania. Jeśli więc kochamy, naturalne jest to, że jesteśmy zazdrośni o obiekt naszej miłości i dbamy, aby nikt nie przyczynił się do rozpadu związku.

Co jednak ważne, uczucie zazdrości jest subiektywne i niekoniecznie trafne. Zazdrość wynika z oceny sytuacji lub zachowania jako zagrażającego naszemu związku. Ale jeśli nie mamy dowodów na to, że dzieją się rzeczy, na które nie wyrażamy lub nie chcielibyśmy wyrażać zgody, nie zawsze musi oznaczać prawdę. Czasem zazdrość może wynikać ze zbyt małej pewności co do uczucia partnera czy poczucia własnej wartości.

Czy ze względu na płeć różnimy się pod względem zazdrości?

W filmach dużo częściej emocje silnej zazdrości przypisywane są mężczyznom. To oni o wiele częściej biją się ze swoimi rywalami lub walczą o względy ukochanej kobiety. I dlatego w tak wielu przypadkach ekspresyjne wybuchy zazdrości są społecznie bardziej akceptowalne u mężczyzn niż u kobiet. Kobietom bardzo często przypisuje się cechy histerycznych, podatnych na emocje, płaczliwych. Tymczasem mężczyzn okazujących tego typu emocje ocenia są jako walecznych. Często w takich sytuacjach mężczyzna siłą fizyczną walczy ze swoim rywalem. Odgrywa wtedy rolę rycerza, który walczy o swoją wybrankę serca. Dlatego też nierzadko od kobiet wymagana jest powściągliwość, bo zazdrość wydaje się domeną wyłącznie mężczyzn. Czy to jednak oznacza, że kobiety nie odczuwają zazdrości?

Okazuję się, że - jak to często bywa - obraz w filmach jest mylny. Badania psychologiczne potwierdzają, że kobiety i mężczyźni nie różnią się pod względem odczuwania zazdrości (Bunk i Hupka, 1987). Dodatkowo, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, występują patologiczne zaburzenia związane z zazdrością. Zaobserwowano jednak i różnice. Dotyczą one tego, o co poszczególna płeć jest zazdrosna. Jak pokazały badania (Buss, 1920), kobiety i mężczyźni różnią się powodami do zazdrości: kobiety są zazdrosne o czas, uczucia, uwagę poświęconą potencjalnej rywalce, tymczasem mężczyźni są bardziej zazdrośni o ewentualne kontakty płciowe z rywalem. Skąd się to bierze? Przyczyn należy szukać w psychologii ewolucyjnej i w instynktach, które dziedziczymy. Męski pradawny osobnik dużą wagę przypisywał do przedłużenia rodu, a więc przekazania genów dalej. Jednak w odróżnieniu od kobiety nie mógł mieć 100% pewności co do ojcostwa. Ewentualna zdrada mogła oznaczać, że wychowuje nie swoje dziecko, a co za tym idzie - udostępnia zasoby, takie jak jedzenie czy schronienie, nie swojemu potomkowi.

Jeśli chodzi o „kobiece" powody do zazdrości, to również są one niejako powiązane z rodzicielstwem. Otóż pradawna kobieta obawiała się, że w momencie, gdy uwaga mężczyzny zostanie skierowana na inną kobietę, zasoby mężczyzny zostaną ograniczone. Kobieta pradawna znacznie więcej czasu i energii poświęcała na wychowanie i opiekę nad dzieckiem, podczas gdy mężczyzna poszukiwał jedzenia i ochraniał ją przed ewentualnymi niebezpieczeństwami. Gdyby zasoby zostały ograniczone, kobieta nie miałaby dostępu do jedzenia czy poczucia bezpieczeństwa. Pomimo upływu lat kobieta podświadomie boi się, że w czasie wychowania dziecka nie będzie miała wsparcia.

Jak sobie radzić z zazdrością?

Na pewno jednym z ważnych aspektów, nad którymi warto byłoby się zastanowić, są zasady obowiązujące w związku. Konkretnie - co według osób będących w związku jest akceptowalne, a co nie. Zasady te powinny być jasne i zaakceptowane przez obydwie osoby. Częstym powodem konfliktów są właśnie niejasne zasady. Pomocne może być wyklarowanie ich w trakcie szczerej rozmowy – mówi Zuzanna Podkowicz, psycholog, terapeuta Talk&Solve. Ważne też, aby w trakcie tej rozmowy przygotować się na kompromis, w którym każda ze stron jest w stanie z czegoś zrezygnować, aby zyskać przestrzeń dla swoich potrzeb - dodaje.