Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, myśli natrętne

Natrętne, nieodparte myśli i przymusowe, powtarzalne zachowania – to charakteryzuje zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Ludzie, którzy na nie cierpią, zamykają się w sztywnym, specyficznym wzorcu myśli i zachowań, z którego nie mogą wyjść. W radykalnym stadium porzucają swoje codzienne obowiązki na rzecz wykonywania przymusowych rytuałów.

Czym są zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne?

Zaburzenia obsesyjno-kopulsyjne (inaczej OCD, nerwica natręctw) należą do spektrum zaburzeń lękowych. Szacuje się, że cierpi na nie od 0,5 do 2,1% populacji. Charakteryzują się występowaniem natrętnych myśli lub zachowań przymusowych. Obsesje to natarczywe myśli, obrazy lub impulsy (np. przekonanie o tym, że mam brudne ręce), które powtarzają się lub trwają pomimo podejmowanych wysiłków ich stłumienia. Obsesje są odczuwane jako niepożądane wtargnięcia pewnych treści do świadomości. Treści te wydają się bezsensowne lub nawet odrażające i często są nie do zaakceptowania dla osoby, która je odczuwa. Z kolei kompulsje to powtarzające się czynności przymusowe (np. ciągłe mycie rąk) wykonywane w sposób zrytualizowany w reakcji na jakąś obsesję. Z racjonalnego punktu widzenia są one wykonywane całkowicie niepotrzebnie, lecz wynikają z lęku przed konsekwencjami zaniechania danej czynności. Wypełnienie danego rytuału daje osobom z tym zaburzeniem tymczasowe poczucie bezpieczeństwa. Natrętne myśli i zachowania osób z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi są dla nich przymusowe, powodują często duże cierpienie i mogą zaburzać funkcjonowanie społeczne i zawodowe.

Jakie są najczęstsze objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych?

Natrętne myśli (obsesje) i przymusowe czynności (kompulsje) mają niezwykle intensywny charakter i zazwyczaj są odczuwane przez przeżywającą je osobę jako niechciane, przykre, wstydliwe czy absurdalne. Obsesje można podzielić na główne kategorie: - Natrętna niepewność – dotyczy najczęściej prostych rzeczy, tj. czy zamknąłem drzwi, czy wyłączyłem żelazko. Odpowiedzią na tę obsesję jest zachowanie kompulsyjne w postaci natrętnego sprawdzania (okien, drzwi, kurków z wodą, itp.). - Obsesyjny lęk przed zanieczyszczeniem, brudem, bakteriami – osoby przeżywające taki lęk czują nieustanną potrzebę czyszczenia przedmiotów lub mycia ciała. Często powoduje to kompulsyjne mycie rąk lub ciała czy ciągłe sprzątanie, co w radykalnym stadium może uniemożliwiać codzienne funkcjonowanie. - Myśli o wulgarnym, obscenicznym charakterze – często są sprzeczne ze światopoglądem osoby je przeżywającej i pojawiają się w miejscach i okolicznościach szczególnie nieodpowiednich (np. kościół, spotkanie z rodzicami). - Natrętne impulsy – nieodparte myśli o tym, aby zrobić coś nieodpowiedniego, np. obnażyć się lub krzyknąć w miejscu publicznym, czy też kopnąć własne dziecko. Impulsy te nigdy nie są przez chorego realizowane, ale towarzyszy im lęk, że niebawem zostaną spełnione. Wtedy taka osoba usilnie stara się temu zapobiec (np. całkowicie rezygnuje z opieki nad dzieckiem w obawie, że je skrzywdzi). - Luminacje – ciągłe, długotrwałe „przeżuwanie" jednego tematu lub myśli z niemożnością wysnucia konkretnych wniosków lub podjęcia decyzji. Do częstych kompulsji, które mogą się pojawić w odpowiedzi na ww. obsesje, należą także czynności złożone, przypominające dziwaczne rytuały, np. „Codziennie rano muszę kopnąć dwa razy łóżko i pięć razy klasnąć w dłonie. Inaczej czuję, że stanie się coś złego mojej rodzinie." - przytacza Monika Rzońca, psycholog Talk&Solve.

Jak sobie radzić z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi?

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne często już od początku występowania przysparzają wiele trudności w codziennym funkcjonowaniu. Co gorsza, niezwykle trudno jest samemu się z nimi uporać. Dzieje się tak dlatego, że osoba cierpiąca na to zaburzenie, chce pozbyć się obsesji i obniżyć lęk poprzez wykonywanie powtarzalnych czynności. Takie zachowanie daje tylko chwilową ulgę, a w efekcie podtrzymuje i nasila niektóre mechanizmy utrzymywania się zaburzenia. Najlepszym wyjściem byłoby zaprzestanie kompulsji i przeczekanie do momentu, aż lęk samoczynnie zacznie się obniżać. Niestety w praktyce, bez pomocy specjalisty jest to niemal niemożliwe. Dlatego po dostrzeżeniu objawów zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych należy jak najszybciej udać się do psychologa. W naszym gabinecie prowadzimy terapię osób z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi w nurcie TSR. Podczas tej terapii Klient stopniowo uczy się znosić ekspozycję na bodźce lękowe i wypracowuje inne niż kompulsje sposoby radzenia sobie z natrętnymi myślami. Ponadto, Klient z pomocą terapeuty wypracowuje nowe rozwiązania problemowych sytuacji lękowych. Terapia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych nie należy do najłatwiejszych, dlatego warto ją podjąć jak najwcześniej.