Wszystko zaczyna się w głowie czyli o zaburzeniach psychosomatycznych

Wędrówka po niezliczonej ilości gabinetów lekarskich, kilka różnych diagnoz i lata farmakoterapii, a objawy nadal nie ustępują. Brzmi znajomo? Właśnie tak wyglądają zaburzenia psychosomatyczne – dolegliwości o podłożu psychicznym, których objawy można obserwować w badaniach. Czym są i jak można je wyleczyć?

Czym są zaburzenia psychosomatyczne?

Choroby psychosomatyczne to dolegliwości, których przyczyny (lub jednej z przyczyn) należy upatrywać w psychice. Dają one realne objawy medyczne, których efekty można zobaczyć w badaniach. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, choroby psychosomatyczne to: „choroby przebiegające albo pod postacią zaburzeń funkcji, albo zmian organicznych dotyczących poszczególnych narządów czy układów, w przebiegu których czynniki psychiczne odgrywają istotną rolę w występowaniu objawów chorobowych, ich zaostrzeniu i zejściu choroby". Na rozwój chorób psychosomatycznych ma wpływ wiele czynników, ale najczęściej to stres jest uważany za główną przyczynę powstawania tych zaburzeń. Mogą one także rozwinąć się w odpowiedzi na tłumione w sobie konflikty i sprzeczne emocje, tj. lęk, niepokój, złość, agresję. Do chorób psychosomatycznych zalicza się:

• zaburzenia odżywiania (jadłowstręt psychiczny, otyłość)
• choroba wrzodowa
• niektóre przypadki nadciśnienia tętniczego
• alergie
• atopowe zapalenie skóry
• astma oskrzelowa
• migreny
• zaburzenia snu

Jak rozpoznać wystąpienie zaburzeń psychosomatycznych?

Zaburzenia psychosomatyczne są niezwykle trudne do diagnozy. Na pierwszy rzut oka, mogą być mylone z zaburzeniami nerwicowymi, ponieważ objawy wegetatywne lęku (bóle brzucha, kołatanie serca) mogą przypominać objawy zaburzeń psychosomatycznych. Jednak można dostrzec podstawową różnicę - w przypadku zaburzeń nerwicowych ciało jest zupełnie zdrowe, mimo iż daje objawy podobne do choroby. Z kolei w zaburzeniach psychosomatycznych faktycznie występują dolegliwości cielesne, które można wykryć w badaniach. Z drugiej strony, istnieje niebezpieczeństwo, że choroba psychosomatyczna zostanie sprowadzona jedynie do objawów fizycznych - przez wiele lat choroby psychosomatyczne były leczone tylko objawowo, z całkowitym pominięciem wpływu psychiki. Obecnie także wielu pacjentów nie łączy swoich problemów, np. nagłych, uporczywych bólów żołądka, swędzenia skóry, problemów z pobieraniem i trawieniem pokarmów z sytuacją stresującą, czy silnymi konfliktami emocjonalnymi. Często zanim pacjent trafi na psychoterapię, musi przejść długą wędrówkę po gabinetach lekarskich różnych specjalności. Jak więc rozpoznać, że dane dolegliwości to zaburzenia psychosomatyczne? Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi, ale są pewne przesłanki, które mogą wskazywać na wystąpienie takich zaburzeń. Po pierwsze, w sytuacji, kiedy choroba somatyczna potwierdzona wynikami badań, mimo leczenia farmakologicznego nie ustępuje, można podejrzewać, że jej podłoże znajduje się w psychice. Warto także zwrócić uwagę na przeżywane emocje. Kiedy jesteśmy narażeni na długotrwały stres, smutek, frustrację i złość, mogą one spowodować wystąpienie zaburzeń psychosomatycznych. Dodatkowym czynnikiem, który może świadczyć o wystąpieniu takich zaburzeń jest sytuacja, kiedy dolegliwości nasilają się w sytuacjach napięcia, a osłabiają w sytuacjach relaksu.

Jak wygląda terapia zaburzeń psychosomatycznych w nurcie TSR?

Badania dowodzą, że najskuteczniejszą formą terapii zaburzeń psychosomatycznych jest połączenie farmakologicznego leczenia objawów z odpowiednią psychoterapią. Dlatego w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby psychosomatycznej, warto udać się na wizytę do psychologa. Zazwyczaj Klienci z zaburzeniami psychosomatycznymi posiadają bardzo dokładną wiedzę na temat swoich negatywnych odczuć związanych z różnymi procesami zachodzącymi w ich ciele. Ich umysł stale analizuje bodźce pochodzące z wewnątrz, objawy, dolegliwości. Jak twierdzi Monika Rzońca, psycholog, terapeuta TSR, w terapii zaburzeń psychosomatycznych przede wszystkim pomaga chociaż chwilowa możliwość skoncentrowania uwagi na czymś innym – relaksacja, wyciszenie, obniżenie lęku. Klientom pomaga odbudowanie wiary w zdrowie, stopniowe zdobywanie kontroli nad ciałem, zgłębianie tego jak zachowuje się ciało zdrowe. Ważne jest zbudowanie zaufania do siebie i tworzenie wizji życia wokół innych jego aspektów. W terapii zaburzeń psychosomatycznych w nurcie TSR terapeuta pracuje z Klientem nad znalezieniem optymalnych rozwiązań, pomagających poradzić sobie z konfliktami emocjonalnymi, czy silnym stresem. Jest to metoda niezwykle skuteczna, gdyż pozwala zastąpić szkodliwe praktyki, adaptacyjnymi strategiami kontrolowania emocji. Dopiero takie działanie w połączeniu z odpowiednią farmakoterapią, może dać upragniony efekt wyzdrowienia.