Czym jest uzależnienie i jak można pokonać nałóg?

Do najbardziej rozpoznawalnych nałogów należą alkoholizm, narkomania, nikotynizm, pracoholizm, lekomania oraz uzależnienie od hazardu. Prawdą jest natomiast, że tak samo uzależnić możemy się od wielu innych zachowań, np. od seksu, zakupów, gry komputerowej, Internetu, mediów społecznościowych czy wysiłku fizycznego.

Pomimo tego, że każda droga do nałogu jest inna, wyróżniono trzy elementy, które są wspólne dla bardzo wielu nałogów.

1. Osoby zmagające się z problemem odczuwają silne pragnienie wykonania danej czynności, np. spożycia alkoholu lub innej substancji, grania na komputerze.

2. Pragnienie to jest tak silne, że osoba bardzo często nie jest w stanie mu się oprzeć. Wiąże się to z uporczywym powtarzaniem czynności, pomimo wyraźnych sygnałów, że jest to zachowanie destrukcyjne. Dzieje się tak ponieważ osoby uzależnione są bezsilne wobec wewnętrznego przymusu podejmowania się działania.

3. Kiedy pojawi się okres przerwy w wykonywaniu danej czynności bądź zażywaniu substancji, osoby borykające się danym problemem, odczuwają bardzo przykre stany psychiczne i dolegliwości fizyczne. Po zakończeniu takiej przerwy, to znaczy po powrocie do wykonywania nałogowej czynności, pojawia się uczucie ulgi, które bardzo wzmacnia mechanizm uzależnienia.

Jaki działa mechanizm uzależnienia

Mechanizm ten często nazywa się nałogowym regulowaniem emocji, ponieważ to właśnie w celu zmodyfikowania swoich stanów psychicznych wiele osób sięga po używki, bądź oddaje się różnym czynnościom (tzw. uzależnienia behawioralne). Osoby będące w nałogu poszukują czegoś, co pozwoliłoby im uwolnić się od napięcia. Napięcie to może wynikać z różnego rodzaju trudności życiowych, braku kontaktu ze swoimi emocjami. Dzięki zażyciu substancji odczuwają one ulgę, co powoduje, iż uczą się, że w ten sposób można radzić sobie ze swoimi przeżyciami. Ponieważ zaprzestanie wykonywania danej czynności wiąże się z dużym cierpieniem, napięcie które osoba chciała uniknąć - zwiększa się, a wraz z nim chęć jego redukcji. Oddawanie się nałogowej czynności jest jedynym znanym osobie uzależnionej sposobem redukcji powyższego dyskomfortu, powraca więc ona do destrukcyjnych zachowań. Między innymi z powodu działania tego mechanizmu, porzucenie nałogu jest tak trudne.

Świat osób w nałogu

Świat ludzi w nałogu to świat cierpienia i osamotnienia, w którym jedyną potrzebą staje się ponawianie zachowania problematycznego. W konsekwencji osoby uwikłane w nagłóg pozbawione są kontroli nad funkcjonowaniem psychicznym, fizycznym i społecznym. Często one same nie dostrzegają, bądź też nie chcą dostrzec problemu. W takich sytuacjach rodzina lub bliskie otoczenie takiej osoby może wcześniej zauważyć, że dzieje się coś niepokojącego.

Jak pokonać problemy z używkami i innymi regulatorami nastroju? 

Wymiar społeczny, czyli ludzie otaczający osobę uwikłaną, rodzina, znajomi, współpracownicy są często pierwszymi osobami, które zauważają problem i pomagają zrobić pierwszy krok w kierunku podjęcia się terapii. Nieraz właśnie dzięki nim osoby uzależnione podejmują działania naprawcze. Terapia osób uzależnionych to zazwyczaj spotkanie z osobą, która zgłasza się do nas niedobrowolnie, czyli na prośbę lub za namową bliskich. To często dzięki nim osoba zauważa i akceptuje fakt, że jest w poważnym stanie. Prowadząc taką terapię pracujemy bardzo często z całymi rodzinami, które doświadczyły problemu. Bliscy pozostają niezwykle ważni w procesie leczenia. W takich sytuacjach pomocna może być terapia rodzinna, ponieważ pozwala ona objąć opieką całą rodzinę zapewniając jej niezbędne informacje, porady oraz pomoc psychologiczną.

Czego mogę spodziewać się po terapii?

Często terapię w naszym gabinecie podejmują osoby, które próbowały już innych podejść. Z naszego doświadczenia wynika, że szukający u nas pomocy klienci chcą znaleźć coś innego niż klasyczna terapia uzależnień. Mają nadzieję spróbować raz jeszcze, nieraz dlatego, że inne metody zawiodły. Dzięki terapii krótkoterminowej, którą reprezentujemy i w której skuteczność wierzymy, jesteśmy w stanie zaproponować naszym klientom nowe spojrzenie na możliwe rozwiązania problemu.

W Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach poszukujemy drogi do zatrzymania szkodliwych, patologicznych mechanizmów zachowania, a jednocześnie uruchomienia i zastąpienia ich zdrowymi, pożądanymi nawykami. W naszym gabinecie szczególną wagę zwracamy na chęci klienta do pracy. Staramy się wzbudzić sprawczość w osobach, które czują się pod całkowitą kontrolą uzależnienia, dlatego wspólnie poszukujemy sytuacji, kiedy klient przerywa, chociażby na krótki czas, oddawanie się nałogowi. Zawsze jest moment tzw. „przerwy". Na przykład osoba uzależniona od alkoholu wypije kilka butelek alkoholu, po czym minie jakiś moment zanim sięgnie po kolejną. Analizujemy taki moment, zastanawiamy się co sprawiło, że miał miejsce – mówi Monika Rzońca, psycholog, terapeuta Talk&Solve. W naszej pracy bardzo ważne jest by klient, między innymi dzięki uświadomieniu sobie takich momentów, zdobył poczucie wpływu, żeby uwierzył, że może mu udać się zerwać z nałogiem – dodaje.