Kiedy zaczyna się depresja poporodowa i jakie są objawy

Czas ciąży i połogu jest wyjątkowym czasem w życiu każdej kobiety i jej rodziny. Z jednej strony mamy cud narodzin, upragnione dziecko, wielkie szczęście dla całej rodziny, a z drugiej wielki stres, niepewność, szorstkość otoczenia, niespełnione marzenia, bezradność, przemęczenie.

Kiedy warto zainteresować się objawami swojej żony, partnerki, córki i zaproponować jej profesjonalną pomoc? Kiedy samej warto sięgnąć po pomoc? Charakterystycznymi objawami depresji poporodowej są, m.in. znaczy poziom lęku, chwiejność nastroju, płaczliwość, bezsenność, zaburzenia koncentracji uwagi, dolegliwości somatyczne, obawy o niesprostanie trudnościom związanym z opieką nad dzieckiem, a także myśli samobójcze. Objawy te utrzymują się przez kilka tygodni. 

Badania przeprowadzone przez C.L. Dennis, T. Dowswell, (Psychosocial and psychological intrventions for preventing postpartum depression, Chochrane Database of systematic Reviews, 2013 Issue 2 Art. No.: CD001134) dostarczają ciekawej wiedzy na temat pomocy udzielanej kobietom cierpiącym na depresję poporodową.

Depresja poporodowa pojawia się w pierwszym roku po porodzie, niektórzy badacze uważają, że określenie depresja poporodowa obejmuje również czas zaburzenia nastroju zaczynający się jeszcze przed urodzeniem dziecka i utrzymujący się po urodzeniu. Badania wskazują (dane z systematycznego przeglądu badań przeprowadzonego w 2005 r.), że u 19,2% kobiet stwierdza się jakiekolwiek zaburzenia depresyjne w ciągu 12 tygodni po porodzie, z czego ponad 7% spełnia kryteria rozpoznania dużej depresji. Częstość występowania zaburzeń depresyjnych w okresie ciąży wynosi 18,4%. Przeglądem systematycznym badań nad depresją objęto  badania, do których włączono dwie grupy kobiet:

- kobiety będące w ciąży lub w okresie połogu, te u których stwierdzono ryzyko wystąpienia depresji poporodowej

- kobiety będące w ciąży lub w okresie połogu, u których nie stwierdzono takiego ryzyka.

Analizą objęto 17 000 kobiet w latach 1995 – 2011. Wyniki tego obszernego badania wykazują, że u kobiet, u których stosowano interwencje psychospołeczne lub psychologiczne, w porównaniu z kobietami, które były objęte zwykłą opieką (opieka okołoporodowa wg standardów w każdym kraju), stwierdzono:

- znacząco niższe ryzyko wystąpienia depresji poporodowej w grupie objętej działaniami interwencyjnymi

- znamiennie niższy poziom lęku u kobiet objętych działaniami interwencyjnymi niż u kobiet objętych zwykłą opieką okołoporodową

- znamiennie niższe ryzyko wystąpienia stresu związanego z macierzyństwem w grupie kobiet objętych działaniami interwencyjnymi niż u kobiet objętych zwykłą opieką okołoporodową.

Dalsza analiza przeprowadzona w celu wyłonienia najskuteczniejszych rodzajów interwencji psychospołecznych i psychologicznych wykazała istotnie wyższą skuteczność następujących praktyk:

- psychoterapia indywidualna

- częste, dostosowane do potrzeb poszczególnych matek wizyty pielęgniarek lub położnych środowiskowych

- wsparcie udzielane w postaci rozmów telefonicznych z osobami przeszkolonymi

Jeden z dwóch bardzo ważnych wniosków jakie płyną z badań wskazuje, że profesjonalna pomoc taka jak psychoterapia indywidualna, częste wizyty pielęgniarek lub położnych i wsparcie telefoniczne prowadzone przez osoby przeszkolone są skuteczniejsze i zmniejszają ryzyko wystąpienia depresji poporodowej u kobiet z grupy ryzyka. Powyższe oddziaływania są skuteczniejsze niż spotkania grupowe czy  wsparcie innych kobiet nie przeszkolonych do udzielania pomocy, np. członków rodziny.

Ważne podkreślenia jest, że nie każda kobieta będzie cierpiała na depresję poporodową. Mówi się o osobach, u których istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia depresji poporodowej, czyli o tzw. grupie ryzyka.

Co oznacza grupa ryzyka? Do grupy ryzyka wystąpienia depresji poporodowej należą kobiety, które w przeszłości doświadczyły epizodów depresji, powikłania w ciąży i podczas porodu, poronienia, urodzenia martwych dzieci – zwłaszcza jeśli te doświadczenia wiązały się z wystąpieniem objawów zespołu ostrego stresu (ASD) lub wywołały zaburzenia stresu pourazowego (PTSD).

Do grupy ryzyka zalicza się również kobiety, które doświadczyły stresujących wydarzeń w życiu, braku wsparcia ze strony otoczenia, przeżywających konflikty z partnerem, zmiany życiowe - nie tylko negatywne, ale i pozytywne, które wymagają szybkiego przystosowania się do nowych warunków, cierpią z powodu samotności, mają negatywny stosunek do siebie, do macierzyństwa, przeżywają konflikty wewnętrzne i borykają się z mitami na temat pozostawania w nieformalnym związku i posiadania nieślubnego dziecka, nie odczuwają satysfakcji w związku, doświadczają przemocy, mają kłopoty zawodowe i finansowe.