Wiele twarzy przemocy domowej

Czy to już przemoc?

Według danych statystycznych GUS na 2021 rok ilość ofiar przemocy domowej wynosiła 168 058 osób, z czego 100 417 to kobiety, 23 832 mężczyźni i 43 809 dzieci. Są to jednak dane dotyczące tylko i wyłącznie przypadków zgłoszonych - prawdziwa liczba może być o wiele większa i prawdopodobnie nigdy jej nie poznamy.

Warto pamiętać o dwóch ważnych rzeczach – jedną jest zgłaszanie sytuacji przemocowych, drugą zdawanie sobie sprawy, że to co widzimy lub czego doświadczamy, jest przemocą. Pochodząc z różnych środowisk i wychowując się różnorodnym otoczeniu, możemy różnie postrzegać to, czym jest przemoc. Dla niektórych osób przemocą będzie dopiero poważne naruszenie cielesności lub godności, dla innych brak szacunku do osoby czy jej poniżanie już są przemocą.

Świadomość własnych granic pozwala nam zadbać o nasze własne zdrowie, psychiczne i fizyczne, czasem nawet życie.

Czym jest przemoc domowa?

Przemoc w rodzinie zdefiniowana w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy to „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą". Definicja jest długa, ale jasno określa czym tak jest przemoc domowa i jakie zachowania powinny budzić nasz niepokój i być zgłaszane.
Co jednak ważnego jest w niej zawarte? Definicja informuje o tym, że każde zachowanie ze strony osób wspólnie z nami mieszkających, które dotyka naszych praw albo dóbr osobistych jest przemocą w rodzinie. Nie muszą być to działania powtarzające się, częste - a często są tak postrzegane. Jakiekolwiek naruszenie naszej sfery prywatnej ze strony członków rodziny, wpływające na naszą psychikę, zdrowie, czyniące nam cierpienie jest przemocą.

Kiedy następuje przemocowe przekroczenie naszych granic?

Mimo podanej wyżej definicji, przemoc dziejąca się w domu może mieć różne oblicza, więcej niż tylko te wymienione

Przemoc fizyczna, czyli ta najczęściej kojarzona z przemocą w rodzinie oraz opisana w definicji, to wszystkie działania intencjonalnie naruszające naszą nietykalność fizyczną, cielesność, dążące do uszkodzenia ciała lub mające takie ryzyko.

Przemoc seksualna jest podobna do fizycznej, tyczy się jednak naszych sfer intymnych. Jest to nie tylko przymuszanie do aktywności seksualnej (siłą, emocjonalnym szantażem) bez woli oraz zgody osoby, ale także kontynuowanie aktywności seksualnej bez pozwolenia, bez pełnej świadomości drugiej osoby. Także między małżonkami może dojść do przemocy seksualnej - jeśli jakakolwiek ze stron nie wyraża zgody na aktywności seksualne, naruszenie tej granicy jest łamaniem prawa. Związek małżeński nie upoważnia do własności nad ciałem naszego partnera.

Przemoc ekonomiczna występująca w rodzinie przejawia się celowym naruszaniem własności drugiej osoby, celowym niszczeniem czyjegoś mienia lub pozbawianiem środków do życia. Sprzedawanie rzeczy bez wiedzy małżonka, celowe niszczenie przedmiotów przez rodzeństwo, przeglądanie prywatnych dokumentów oraz korespondencji to nie tylko naruszanie naszych granic - jest to także przemoc.

Rodzajem przemocy, który równocześnie jest najtrudniejszy do wykrycia oraz najczęstszy to przemoc psychiczna. Jest to przemoc objawiająca się wszelkim naruszeniem naszej godności osobistej; czy to poprzez wyzywanie, oskarżanie, obwinianie, wyśmiewanie, obrażanie, szantażowanie, oczernianie, lekceważenie lub grożenie. Każda czynność mająca negatywny wpływ na naszą godność oraz mentalność, celowo dążąca do skrzywdzenia naszej psychiki przez bliskich jest przemocą domową.

Dla wielu osób wymienione powyżej zachowania są codziennością – wiele osób pośród nas codziennie doświadcza przemocy. Jeśli jesteś w trudnej sytuacji zadzwoń na policję lub na pogotowie dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia", która działa 7 dni w tygodniu całodobowo (22 668-70-00 lub 116 123).

Zaniedbanie jako przejaw przemocy ukrytej

Dodatkowym rodzajem przemocy, występującym w domach jest zaniedbanie, które prezentuje się poprzez niezaspokajanie podstawowych potrzeb drugiego człowieka - taka forma przemocy najczęściej następuje wobec osób starszych, osób z niepełnosprawnościami oraz dzieci. Zaniedbanie stanu zdrowia, nieprawidłowe żywienie, brak kontroli i zainteresowania osobą (w tym także chłód emocjonalny), brak dbałości o higienę osobistą, izolacja od innych i brak kontaktów społecznych to przejawy zaniedbania, które od 2005 roku, zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, są także uznawane za przemoc.

Zaniedbanie nazywane jest przemocą ukrytą, ponieważ nie zawsze jego skutki widoczne są od razu, może także wynikać z niewiedzy, problemów opiekunów lub braku środków do zaspokojenia potrzeb. Sytuacje zaniedbania są wyjątkowo trudne dla osób nim dotkniętych, ponieważ wpływają na wszystkie sfery życia - od emocjonalnej, przez fizyczną, aż do biologicznej. Powodów zaniedbania może być wiele, od finansowych po brak wiedzy czy umiejętności. Ważne, by na takie zachowania nie pozostawać obojętnym, reagować samodzielnie, jeśli czujemy się na siłach, oraz zgłaszać do odpowiednich instytucji, które pomogą osobom doświadczającym cierpienia.

Jeśli czujesz, że Twoje granice i godność osobista zostały naruszone, jeśli czujesz się zagrożony i chcesz znaleźć rozwiązanie, porozmawiaj z naszym terapeutą specjalizującym się w obszarze przemocy.

Konsultacja z psychologiem