Przezwyciężanie trudności - czyli czym jest koncepcja resilience ?

Jak mówi powiedzenie, upadamy po to, by się podnosić. Wielokrotnie szukamy przyczyn niepowodzeń, staramy się wyjaśniać, skąd biorą się nasze trudności osobiste i relacyjne. Koncepcja prężności (ang. resilience) skupia się jednak nie na tym. Zajmuje się poszukiwaniem tego, co każdy i każda z nas ma w sobie, że jesteśmy w stanie przezwyciężać trudności i wracać do równowagi psychicznej nawet po największym kryzysie. W ostatnich latach rozwija się szczególnie intensywnie także w odniesieniu do rodzin. 

Termin resilience pochodzi z fizyki i oznacza wysoką sprężystość i elastyczność materiału odpornego na odkształcenia. Podobnie rozumiemy go w psychologii – to procesy i mechanizmy sprzyjające adaptacyjnemu funkcjonowaniu, które ma każda osoba, a także rodzina.

Widzimy, że niektóre rodziny i ich członkowie, pomimo doświadczenia wielu sytuacji kryzysowych, takich jak np. utrata pracy i stabilności finansowej, śmierć jednego z jej członków, uzależnienia, choroby psychiczne, radzą sobie z przeciwnościami losu. Są one w stanie konstruktywnie radzić sobie nawet z długotrwałym obciążeniem. Jak one to robią?

Forma Walsh odkryła, że kluczem do wypracowania prężności rodzinnej są trzy obszary:

1. System przekonań rodzinnych. Kryzys możemy postrzegać jako szansę na zmianę. Dzięki optymistycznej wizji świata, a także otwartym, pozytywnym relacjom w rodzinie, skupiają się przede wszystkim na tym, co dziś i jutro. Jak to nazywa Walsh, takie rodziny są „mistrzami sztuki realizowania tego, co możliwe". Potrafią zaakceptować to, co jest niemożliwe do zmiany i angażować swoją energię do zmieniania tego, na co mają wpływ. Dzięki wartościom, które są ważne dla ich członków, pomimo wielu przeciwności znajdują sens w tym, co robią.
2. Zasoby rodziny i elastyczność. W sytuacji kryzysu rodziny o dużej prężności potrafią łączyć swoje siły i zmieniać dotychczasowe relacje. Akceptują to, że w pewnych momentach jesteśmy z niektórymi członkami rodziny bliżej, a kiedy indziej oddalamy się, by zadbać o siebie. Potrafią sięgać po wsparcie, także z zewnątrz. A zdolność do sięgnięcia po pomoc innych osób jest podstawą poradzenia sobie z kryzysem.
3. Dobra komunikacja. Dzięki temu, że mówimy otwarcie, nawet jeśli wyrażamy trudne wobec siebie emocje, budujemy zaufanie. Sprawna komunikacja pomaga szybko zrozumieć na czym polega kryzys i gdzie szukać pomocy. Dzięki temu też rodziny efektywnie komunikujące się współpracują i wspólnie poszukują rozwiązań.

Wszystkie te elementy są możliwe do wypracowania. Każda rodzina ma swój potencjał i zasoby. Ponieważ prężność jest sztuką dostosowywania się do zmieniającej rzeczywistości, nie ma jednego przepisu na dobrze radzącą sobie rodzinę. Każdy z nas, w zależności od wieku, doświadczenia życiowego i etapu rozwoju rodziny, funkcjonuje w innych rolach. Ważne jednak, by wiedzieć, że każdy z nas, i każda nasza rodzina, niezależnie od tego, czego doświadcza, ma w sobie potencjał do radzenia sobie. Warto zgłosić się do specjalisty, by ten potencjał odkryć.

W naszym gabinecie wykorzystujemy skandynawską metodę Kids' Skills. Dzięki niej dzieci, z którymi pracujemy, uczą się realizować swoje cele, rozwijając swoje poczucie skuteczności, mocne strony i pewność siebie. Widzimy, że dzięki zaangażowaniu w proces zmiany całej rodziny, można szybko osiągać zamierzone cele. Skupiamy się na wypracowaniu tego, co działa i poszukiwaniu zasobów każdego z członków rodziny do osiągnięcia celu. Dzieci i ich rodzice uczą się widzieć problem jako możliwość nauki nowych umiejętności. Efekty wspólnej pracy cieszą wszystkich i zwiększają potencjał do radzenia sobie w przyszłości.